Planując ciążę: pierwsze tygodnie nowej rzeczywistości.
Przebyliśmy długą drogę od czasów, gdy zdrowie kobiety w okresie rozrodczym i w ciąży było daleko poza polem zainteresowania lekarzy. Pionierzy medycyny woleli skupiać się na leczeniu widocznych problemów zdrowotnych, jak rany czy choroby, w mniejszym stopniu interesując się, jak im można zapobiegać.
Współcześnie każda kobieta planująca ciążę, nawet bez żadnych problemów zdrowotnych, podlega szczególnej opiece i uwadze medyków, która zwiększa się w momencie zajścia w ciążę.
Możemy wyróżnić dwa rodzaje profilaktyk, które dotyczą tych kobiet:
Opieka przedkoncepcyjna (pregnacy planning, preconception care) jest to szczególny rodzaj opieki, który dotyczy stanu zdrowia fizycznego i psychicznego zarówno przyszłej mamy, jak i taty. To czas kiedy planujemy ciążę i chcemy się do niej jak najlepiej przygotować. W ramach tego rodzaju opieki zadaniem położnej lub lekarza jest ocena czynników ryzyka, promowanie odpowiedniego trybu życia oraz psychiczne przygotowanie do rodzicielstwa. Warto już na etapie planowania rodzicielstwa zastanowić się nad rzeczami które chcielibyśmy zmienić czy poprawić.
Na tym etapie częstą praktyką jest wykonanie kontroli stomatologicznej, ponieważ w okresie ciąży ewentualne leczenie może być utrudnione. Warto też sprawdzić czy podstawowe badania krwi są w normie oraz zbadać swój ogólny stan zdrowia.
Temu rodzajowi opieki poświęca się zwykle mało uwagi, jednak pozwala on wychwycić i redukować negatywny wpływ czynników ryzyka na zdrowie przyszłej rodziny już na wczesnym etapie. Polecamy kontakt z lekarzem lub położną dla wszystkich osób chcących mieć pozytywny wpływ na zdrowie swojego jeszcze nienarodzonego dziecka.
Opieka nad ciężarną (prenatal care) jest powszechnie znanym i prawnie wymaganym rodzajem opieki, roztoczonej nad kobietą w tym szczególnie trudnym dla niej okresie życia. W Polsce taka opieka regulowana jest przez rozporządzenie ministra zdrowia i obejmuje dwa obszary:
- Promocja zdrowia. Ten rodzaj opieki może być sprawowany zarówno przez lekarza, jak i przez położną (w tym drugim przypadku powinna odbyć się chociaż jedna konsultacja z lekarzem położnikiem). Do 10-go tygodnia ciąży kobieta powinna mieć zmierzone parametry ciała, takie jak BMI oraz ciśnienie tętnicze krwi, a także ocenione ryzyko ciążowe (jeśli nie zostało to zrobione na etapie opieki przedkoncepcyjnej). Do tego położna lub lekarz powinni powiedzieć o możliwości wykonywania badań w kierunku chorób uwarunkowanych genetycznie. Jest to też czas na zebranie danych dotyczących zdrowego stylu życia i nawyków żywieniowych, w tym spożywania alkoholu i innych używek.
- Badania diagnostyczne. Do 10-go tygodnia ciąży kobieta powinna mieć zrobione badanie grupy krwi oraz przeciwciała odpornościowe, badanie moczu, cytologię (jeśli nie była zrobiona w ciągu ostatnich 6 miesięcy), badanie w kierunku HIV, HCV, różyczki i toksoplazmozy, oznaczenie hormonów tarczycy oraz zalecenie kontroli stomatologicznej (jeśli nie zrobiono na etapie opieki przedkoncepcyjnej).
Drogie przyszłe mamy, rozumiemy, że możecie się czuć przytłoczone tym ogromem badań do zrobienia i żargonem medycznym. Pomyślcie jednak, jakie to szczęście mieć możliwość zatroszczenia się o zdrowie swojego przyszłego dziecka.
U większości z was zapewne już w momencie zobaczenia dwóch kresek na teście ciążowym pojawiają się myśli o tym, jakich zmian będzie wymagało wasze życie, a jakie zmiany pojawią się same. Te pierwsze to modyfikacja stylu życia i nawyków żywieniowych, rozpoczęcie suplementacji witamin ciążowych czy rezygnacja z używek.
Zmiany, które pojawią się same w związku z ciążą, mogą nie być przez was lubiane. Pewnego ranka wasza ulubiona kawa może przestać już tak smakować. Dzień może rozpoczynać się lub nawet kończyć mdłościami. W ciągu dnia będą zapewne nachodzić was marzenia o krótkiej drzemce. Niektóre z was być może zacznie męczyć zgaga, a najczęstszą radę jaką będziecie słyszeć od bliskich to jedzenie migdałów.
Na większość z tych bolączek nie ma niestety złotej rady. W tych trudnych momentach pocieszający może być fakt, że najprawdopodobniej te dolegliwości miną w okolicach 13 tygodnia ciąży. Skupcie się na tym, że najczęściej są one w końcu efektem wymarzonej ciąży.
Drodzy przyszli tatusiowie, pomóżcie swoim partnerkom być zaopiekowanymi. To, plus wasza miłość, to najwięcej, co możecie im dać. Ten czas z pewnością przyniesie wam obojgu wiele zmian i nowych doświadczeń i informacji . Zacznijcie czytać , publikacje związane z ciążą. Zgłębiajcie temat dotyczącą rozwoju dziecka i kształtowania się malutkiego ciała płodu, czytajcie o komórkach macierzystych krwi pępowinowej, decyzję o jej bankowaniu będziecie musieli podjąć wspólnie za kilka miesięcy.
Autor
Maria Schindler (Położna)