Badania Prenatalne

JAK CZĘSTO WYKONUJE SIĘ BADANIA W CIĄŻY?

Niektóre kobiety wyraźnie odczuwają pierwsze objawy ciąży, a u innych nie występują one praktycznie wcale.^[1] Kiedy zobaczycie pozytywny wynik testu ciążowego zaczyna się dla was szczególny czas, podczas którego stan zdrowia wasz oraz waszego dziecka powinien być regularnie monitorowany. Zaleca się, żeby pierwsza wizyta u ginekologa odbyła się między 7 a 8 tygodniem ciąży.^[2] Jeżeli wszystko przebiega prawidłowo, konsultacje powinny być nie rzadziej niż co 3-4 tygodnie, w zależności od zaawansowania ciąży. Oczywiście, jeżeli jest taka potrzeba, może odbywać się to częściej.^[3]

JAKIE BADANIE WYKONUJE SIĘ W CIĄŻY?

Wśród badań wykonywanych w ciąży można wymienić te odbywające się na fotelu ginekologicznym, m.in. USG czy też cytologia. Badanie USG jest bardzo istotnym narzędziem diagnostycznym, przesiewowo wykonuje się je 3 razy:

1. Między 11 a 14 tygodniem ciąży.
2. W 20. tygodniu (+/- 2 tygodnie ciąży).
3. Po 30. tygodniu (+/-2 tygodnie ciąży).

W uzasadnionych sytuacjach wykonuje się je też przed 10. tygodniem. Ponadto, robione są liczne badania laboratoryjne, w tym krwi i moczu.[2]

BADANIA W 1. TRYMESTRZE CIĄŻY 

Początek ciąży jest okresem licznych badań. Jednym z nich jest cytologia. Wykonuje się ją, jeśli nie odbyło się to w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Poza podstawowymi badaniami, takimi jak: morfologia krwi, określanie grupy krwi czy też badanie ogólne moczu, robi się również testy w kierunku różnych chorób.[3]

* Badanie w kierunku HIV

Wirus HIV osłabia układ odpornościowy, przez co organizm nie jest zdolny do zwalczania infekcji. Najczęściej jest on przenoszony drogą płciową. Jednak zakażona matka może zarazić dziecko w czasie ciąży, porodu oraz podczas karmienia piersią.^[4] Niedobory odporności u dziecka mogą stanowić śmiertelne zagrożenie. Diagnostyka oraz, w razie potrzeby, odpowiednie leczenie umożliwiają urodzenie dziecka wolnego od HIV przez matkę zakażoną tym wirusem.^[5]

* Badanie w kierunku HCV

HCV to wirus, który powoduje infekcje wątroby. Nieleczone zakażenie może prowadzić do poważnych stanów, takich jak marskość czy też nowotwór wątroby. Zainfekowana kobieta ciężarna może zarazić swoje nienarodzone dziecko.^[6] Diagnostyka jest tutaj bardzo istotna, ponieważ przez długi okres osoba chora może nie odczuwać objawów.^[7]

* Badanie w kierunku toksoplazmozy

Toksoplazmozą można się zarazić przez zjedzenie zainfekowanego mięsa lub kontakt z zainfekowanymi odchodami kotów.^[8] Jeśli do nowego zakażenia doszło w czasie ciąży lub na krótko przed nią, jest to niebezpieczne. Do skutków tej choroby można zaliczyć:

• poronienie,
• urodzenie dziecka z nietypowo dużą lub małą głową.

Jeśli do infekcji doszło przed porodem, dziecko może nie wykazywać objawów od razu, a mogą się one ujawnić w późniejszym okresie, np. w postaci utraty wzroku czy niepełnosprawności umysłowej.^[9]

* Badanie w kierunku różyczki

Jeśli kobieta w ciąży zarazi się różyczką, może to powodować wiele komplikacji. Poza ryzykiem poronienia, możliwe jest rozwinięcie się u dziecka, po urodzeniu, problemów z:

• wzrokiem,
• słuchem,
• sercem,
• mózgiem.^[10]

* Badanie w kierunku kiły

Jeśli przyszła mama choruje na kiłę zwiększa się ryzyko poronienia oraz przedwczesnego porodu. Ponadto, może ona zarazić swoje nienarodzone dziecko. Dlatego wykonuje się badania diagnostyczne, aby można było rozpocząć leczenie zanim dojdzie do poważnych konsekwencji.^[11]

BADANIA W 2. TRYMESTRZE CIĄŻY 

W 2. trymestrze ciąży, wśród najistotniejszych badań, należy wymienić ocenę stężenia glukozy we krwi po doustnym podaniu 75 g glukozy. Podczas badania krew jest pobierana 3 razy:

1. Przed podaniem glukozy.
2. godzinę po podaniu glukozy.
3. godziny po podaniu glukozy.[3]

Przygotowanie do badania glukozy w ciąży wygląda następująco:

1. Przez 3 dni przed badaniem należy być na diecie wysokowęglowodanowej (min. 150 g węglowodanów na dobę).
2. Ostatni posiłek powinno się zjeść 8-12 godzin przed
3. 30 min przed pobraniem krwi należy odpocząć.

W czasie badania:

• nie można jeść, pić, palić papierosów,
• podany roztwór glukozy należy wypić w ciągu 5 min.^[12]

BADANIA W 3. TRYMESTRZE CIĄŻY 

Wśród badań wykonywanych w 3. trymestrze ciąży warto wymienić test w kierunku GBS (rodzaj bakterii). Wymaz pobiera się z przedsionka pochwy oraz z odbytnicy. Ich obecność stwierdza się u niektórych zdrowych kobiet i nie stanowią one zagrożenia.^[13] Jednak w przypadku ciężarnych mogą one prowadzić do wielu poważnych powikłań, zarówno u matki jak i dziecka.^[14]

BADANIA GENETYCZNE W CIĄŻY

Lekarz może zaproponować wam badania przesiewowe w kierunku zaburzeń genetycznych, czy też występowania wad płodu. Obejmują one m.in. USG i badania krwi. Na podstawie wyników oraz po dokładnym wywiadzie na temat chorób genetycznych występujących w rodzinie, lekarz może zadecydować o przekierowaniu na dokładniejsze badania genetyczne. Przykładem badania przesiewowego jest test podwójny, w którym oznacza się:

• beta-hCG (podjednostka hormonu produkowanego w czasie ciąży),
• PAPP-A (rodzaj białka).

Badania przesiewowe możemy wykonać m.in. w celu oceny ryzyka urodzenia dziecka z Zespołem Downa. Zawsze należy mieć na uwadze, że wynik pozytywny takiego testu przesiewowego nie oznacza, że dziecko na pewno będzie chore. W przypadku takich rezultatów warto starać się zachować spokój i postępować zgodnie z zaleceniami lekarza, pod kątem ewentualnej dalszej diagnostyki.^[15]

DLACZEGO WARTO ROBIĆ BADANIA W CIĄŻY? 

Każda mama chce wiedzieć jak wspomagać rozwój dziecka. Jednak przede wszystkim należy zadbać o jego zdrowie, jeszcze w okresie ciąży. Ponadto, takie rutynowe badania monitorują również wasze bezpieczeństwo.

WYKAZ ŹRÓDEŁ:

^[1]           NHS: Signs and sumptoms of pregnancy. 2019. [Dostęp: 11.09.22]

^[2]           Drews K., et al.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. 2013.

^[3]           Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej.

^[4]           NHS: HIV and AIDS. 2021. [Dostęp: 11.09.22]

^[5]           Centers for Disease Control and Prevention: HIV and Pregnant Women, Infants, and Children. 2022. [Dostęp: 11.09.22]

^[6]           NHS: Hepatitis C. 2021. [Dostęp: 11.09.22]

^[7]           Centers for Disease Control and Prevention: Hepatitis C. 2020. [Dostęp: 11.09.22]

^[8]           NHS: Toxoplasmosis. 2020. [Dostęp: 11.09.22]

^[9]           Centers for Disease Control and Prevention: Parasites – Toxoplasmosis (Toxoplasma infection). 2018. [Dostęp: 11.09.22]

^[10]         NHS: Rubella (german measles). 2022. [Dostęp: 11.09.22]

^[11]         NHS: Syphilis. 2022. [Dostęp: 11.09.22]

^[12]         Cypryk K. Cukrzyca ciążowa – rozpoznawanie i leczenie. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna. 2016. 1(2), 41-44.

^[13]         Kotarski J. et al.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wykrywania nosicielstwa paciorkowców grupy B (GBS) u kobiet w ciąży i zapobiegania zakażeniom u noworodków. 2008.

^[14]         Cnota W., Mucha D., Mucha J. Zakażenia perinatalne paciorkowcami grupy B a powikłania u noworodków. Doświadczenia własne. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna. 2017. 2(3), 87-92.

^[15]         Sieroszewski P., Haus O.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka dotyczące badań przesiewowych oraz diagnostycznych badań genetycznych wykonywanych w okresie prenatalnym. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna. 2022. 7(1), 20-33.